10 lời khuyên của Warren Buffett về nghệ thuật kinh doanh và đầu tư

Warren Buffet, nhà đầu tư huyền thoại của thế kỷ 20, đưa ra 10 lời khuyên hữu ích dành cho những ai mong muốn kinh doanh và đầu tư một cách hiệu quả hơn.

Lời khuyên số 1.

“Quy luật 1: Không bao giờ làm mất tiền.

Quy luật 2: Không bao giờ quên quy luật thứ nhất”

Bí quyết vĩ đại nhất để làm giàu là dùng tiền để sinh ra tiền với số vốn ban đầu càng lớn càng tốt.

Thử lấy một ví dụ minh họa: $100.000 với lãi gộp 15% trong vòng 20 năm sẽ đạt tới mức $1.636.653 vào năm thứ 20, tức là số tiền lời của bạn là $1.536.653. Nhưng giả sử bạn bị mất $90.000 trong số tiền đầu tư ban đầu trước khi bắt tay vào kinh doanh và chỉ còn $10.000 để đầu tư. Kết quả đầu tư của bạn lúc đó chỉ đạt $163.665 vào năm thứ 20, tương đương phần lợi nhuận là $153.665 mà thôi.

Một con số thật nhỏ nhoi nếu so với con số ở trên. Số tiền ban đầu bị mất càng lớn, thì khả năng sinh lợi của bạn càng bị ảnh hưởng trong tương lai. Warren không bao giờ quên quy luật này. Chính vì vậy ông vẫn tiếp tục lái chiếc VW Beetle cũ mèm ngay cả sau khi ông đã trở thành triệu phú.

Lời khuyên số 2.

“Tôi đầu tư lần đầu tiên lúc 11 tuổi.

Vậy là tôi đã bỏ phí nhiều năm trong cuộc đời mình.”

Trong cuộc sống nếu tìm được niềm đam mê của đời mình từ thuở nhỏ thì thật may mắn, nhất là trong lĩnh vực đầu tư khi nó mang đến cơ hội cộng dồn số tiền vốn để khởi nghiệp. Người ta không đánh bạc khi người ta trẻ, khi người ta còn nhiều thời gian để hưởng lợi từ những quyết định khôn ngoan.

Các cổ phiếu Warren mua lúc 11 tuổi là thuộc một công ty dầu khí tên là City Services. Ông mua cổ phiếu của họ với giá $38, nhưng phải nhìn chúng rớt giá chỉ còn $27. Ông hồi hợp chờ đợi, và khi chúng tăng giá trở lại, đã bán chúng với giá $40. Không lâu sau, giá cổ phiếu này tăng vọt lên đến $200, và ông đã học được bài học đầu tiên trong đầu tư — phải biết kiên nhẫn. Những người biết chờ đợi sẽ nhận được điều tốt đẹp — với điều kiện bạn phải chọn được đúng những cổ phiếu cần giữ.

Lời khuyên số 3.

“Đừng ngần ngại đòi giá thật cao khi bán, hay chào giá thật thấp khi mua”.

Warren hiểu rằng người ta thường hay sợ mất mặt khi đưa ra giá bán quá cao hay chào giá mua quá thấp. Không ai muốn minh bị đánh giá là tham lam hay rẻ tiền. Nói một cách đơn giản, trong thế giới kinh doanh, con số bạn thu được khi bán hay con số bạn phải trả khi mua chính là thước đo cho thấy bạn đang làm ra tiền hay làm mất tiền và mức độ giàu có của bạn sau này. Sau khi bắt đầu thương lượng, bạn có thể hạ giá bán hay tăng giá mua, nhưng rõ ràng muốn làm ngược lại là điều không tưởng.

Đừng ngần ngại đòi giá thật cao khi bán, hay chào giá thật thấp khi mua.

Warren đã từ bỏ rất nhiều thương vụ khi nó không thỏa mãn được những tiêu chuẩn về giá mà ông đặt ra. Một ví dụ có thể được xem là nổi tiếng nhất là khi ông tham gia cùng Capital Cities mua lại kênh truyền thông ABC. Warren đòi một lượng cổ phần lớn cho số tiền chi ra nhưng Capital Cities không đồng ý nên ông bỏ qua vụ làm ăn này. Ngày hôm sau Capital Cities phải chịu nhượng bộ và đồng ý ký kết theo đòi hỏi của Warren. Cứ yêu cầu, biết đâu bạn sẽ nhận được như mong muốn, còn nếu không đòi hỏi thì bạn sẽ không thể có được thứ mình mong muốn.

Lời khuyên số 4.

“Bạn không thể làm ăn ngon lành với một người xấu tính.”

Người xấu là người xấu, và người xấu sẽ không bao giờ mang đến cho bạn một thương vụ ngon lành. Thế giới này có đủ số người tốt và thành thật để bạn giao dịch kinh doanh nên thật là ngu ngốc nếu phải dính dáng đến những người lừa đảo. Nếu bạn phải tự đặt cho bản thân câu hỏi “Liệu mình có tin tưởng người này không?” thì ngay lập tức bạn nên rời bỏ bàn thương lượng và tìm đến những người thật tình hơn để làm ăn. Bạn không muốn mình phải lo lắng không biết chiếc dù có bung ra khi bạn sắp nhảy khỏi máy bay, và tương tự như vậy bạn không muốn nghi ngờ sự liêm chính của người bạn sắp bắt tay giao dịch kinh doanh. Nếu bạn không thể tin cậy họ lúc này, bạn sẽ không thể tin cậy họ sau này, vậy thì tại sao bạn phải tin cậy họ chứ?

Trung thực là một món quà vô giá và bạn đừng bao giờ mong chúng đến từ những kẻ rẻ tiền.

Warren đã học được bài học này khi tham gia hội đồng quản trị tại Salomon Brothers. Những nhà đầu tư tại Salomon bất chấp lời khuyên của Warren vẫn tiếp tục giao dịch với ông trùm ngành truyền thông là Robert Maxwell, một người có biệt danh là Bouncing Czech (tay người Séc Bập bùng) vì tình hình tài chính hết sức bấp bênh. Sau cái chết đột ngột của Maxwell, Salomon nhận ra mình đang bị ngập trong một vụ bê bối lớn và phải tìm mọi cách để thu hồi lại vốn.

Quy luật này rất đơn giản: Những người liêm khiết sẽ thực hiện nghĩa vụ; những người thiếu liêm khiết sẽ không thực hiện nghĩa vụ. Tốt nhất là không nên lẫn lộn hai nhóm người này.

Lời khuyên số 5.

“Tài sản các cá nhân vĩ đại trên đất nước này không được hình thành dựa trên một danh mục năm mươi công ty. Tài sản của họ được xây dựng nhờ một người biết xác định đâu là một công ty tuyệt vời.”

Nếu làm một cuộc khảo sát trong số những gia đình siêu giàu có tại Mỹ, bạn sẽ nhận thấy rằng hầu như tài sản tất cả các gia đình, không có ngoại lệ, đều được xây dựng trên một công ty ngoại hạng. Gia đình Hearst làm ra tiền trong ngành xuất bản, gia đình Walton dựa trên ngành bán lẻ, gia đình Wrigley là kẹo cao su, gia đình Mars là ngành sản xuất kẹo, gia đình Gates là phần mềm, và gia đình Coors hay Busch là ngành bia. Danh sách này còn dài nữa, và hầu như hiếm có ngoại lệ rằng mỗi khi họ đi chệch khỏi ngành kinh doanh tuyệt vời đã giúp họ trở nên giàu có khủng khiếp, họ sẽ phải chịu mất mát số tiền lớn – giống như khi Coca-Cola tham gia vào kinh doanh điện ảnh.

Chìa khóa thành công của Warren là ông biết xác định chính xác đâu là những đặc điểm tài chính của một công ty tuyệt vời – đó là một công ty có lợi thế kinh doanh bền vững đã chiếm được một vị trí vững chắc trong tâm trí người tiêu dùng. Khi nhắc đến kẹo cao su là bạn nhớ đến Wrigley, khi nhắc đến một cửa hàng giá rẻ là bạn nghĩ đến Wal-Mart, và khi bạn nhớ đến một ly bia lạnh là bạn nghĩ đến Coors hay Budweiser. Vị thế đặc biệt này giúp họ tạo dựng được quyền lực về kinh tế. Warren hiểu được rằng đôi khi bản chất ngắn hạn của thị trường cổ phiếu đánh giá thấp những công ty tuyệt vời này, và những lúc đó ông sẽ vượt lên trên hỗn loạn và mua tối đa số cổ phiếu có thể. Công ty Berkshire Hathaway của Warren là tập hợp của một số công ty tuyệt vời nhất trên nước Mỹ, và đều là những công ty mang lại lợi nhuận siêu hạng đã được Warren mua khi Wall Street quay lưng lại với họ.

Lời khuyên số 6.

“Hợp đồng đã ký thì không thể xóa bỏ, vì vậy phải suy nghĩ thật cẩn thận trước khi đặt bút ký”.

Warren học được rằng một khi bạn đã ký hợp đồng, thương vụ xem như đã chốt. Bạn không thể quay ngược lại và suy nghĩ xem đây là một thương vụ tốt hay xấu. Vì vậy hãy nhớ suy nghĩ cặn kẽ trước khi đặt bút ký. Câu này nói dễ hơn làm, bởi vì thường khi giấy tờ đặt trước mặt, bạn quên mất phải để lý trí phân tích mà chỉ chăm chú ký cho xong. Trước khi ký hợp đồng, hãy nghĩ đến tất cả những khả năng xấu nhất có thể xảy ra – vì chúng thường hay xảy ra lắm. Con đường phía trước có bằng phẳng hay không là nhờ khả năng nhìn thấy trước những rắc rối phiền toái. Hãy suy nghĩ thật kỹ và thật lâu trước khi bạn đặt bút ký, như vậy bạn sẽ không mất công suy nghĩ thật kỹ và thật lâu về những rắc rối mà bạn đã rước vào thân cùng với chữ ký của mình.

Warren có lần đã quên đưa vào một điều khoản chống cạnh tranh trực tiếp khi ký hợp đồng mua siêu thị Nebraska Furniture Mart (NFM) đặt tại Omaha của bà Rose Blumkin (bà B) đă 89 tuổi. Vài năm sau đó bà B không hài lòng về cách quản lý tại cửa hàng nên đã nghỉ việc và mở một cửa hàng ngay đối diện — lấy mất biết bao nhiêu khách hàng từ NFM. Sau vài năm vất vả vì tình hình cạnh tranh ngày càng gay gắt, Warren đã chịu thua và đồng ý mua cửa hàng mới với một mức giá ngất ngưởng là 5 triệu đô la. Lần thứ hai này ông dã buộc bà phải ký một thỏa thuận không cạnh tranh trực tiếp. Cũng may là ông nhớ đến điều này vì bà B còn sống và tiếp tục làm việc đến năm 103 tuổi!

Lời khuyên số 7.

“Tránh rắc rối dể hơn là thoát khỏi rắc rối.”

Tránh xa cám dỗ vi phạm pháp luật để kiếm tiền một cách đơn giản thật dễ dàng hơn rất nhiều so với việc giải quyết hậu quả khi bị bắt quả tang. Để tránh rắc rối, bạn chỉ việc làm đúng mọi lúc. Để thoát khỏi rắc rối, bạn cần phải chi rất nhiều tiền và huy động tài năng của nhiều luật sư, mà thậm chí ngay cả sau khi đã tốn kém, bạn vẫn có thể phải chịu tù tội.

Bài học này nổi lên khi Warren gần như mất toàn bộ 700 triệu đôla đầu tư vào công ty Salomon Brothers trên Wall Street. Ngân hàng Dự trữ Liên bang gần như đã đóng cửa hoàn toàn công ty này do những hoạt động mua bán trái phiếu trái pháp luật của họ – do một nhân viên giao dịch muốn kiếm tiền nhanh chóng. Chi phí phải bỏ ra để thoát ra khỏi rắc rối này là bao nhiêu? Là chiếc ghế của vài nhân viên giao dịch cấp cao trong công ty, chiếc ghế của chủ tịch hội đồng quản trị, chiếc ghế của tổng giám đốc, và hàng triệu đôla tiền chi phí, lệ phí hầu tòa, và công việc kinh doanh thua lỗ. Đáng lý ra mọi chuyện đã dễ dàng, và mang lại nhiều lợi nhuận hơn, nếu ngay từ đầu đừng dính dáng đến rắc rối.

Lời khuyên số 8.

“Wall Street là nơi duy nhất có những người lải Rolls-Royce đến xin ý kiến cửa những người đi xe điện ngẩm.”

Warren luôn nghĩ rằng thật kỳ lạ khi những doanh nhân cực kỳ thành đạt và thông minh, những người đã có bề dày kiếm những khoản tiền lớn, lại đi nghe theo lời khuyên đầu tư từ nhừng người môi giới quá nghèo đến mức không thể làm theo lời khuyên của chính họ. Và nếu lời khuyên của họ rất hay rất đúng, tại sao họ vẫn chưa giàu? Có lẽ vì họ làm giàu không phải bằng những lời khuyên này mà bằng cách ăn hoa hồng cùa bạn? Chúng ta nên cẩn trọng với những người phải sử dụng tiền của bạn để làm giàu cho bạn, nhất là khi họ càng bán được nhiều thứ cho bạn thì họ càng kiếm được nhiều tiền cho bản thân. Đa phần thì suy nghĩ của họ là làm thế nào để sử dụng tiền của bạn làm giàu cho họ. Và giả sử họ có làm thua lỗ tiền của bạn? Thì họ chỉ việc bỏ bạn mà đi tìm một người khác để bán những lời khuyên đó.

Warren hiểu rất rõ về sự trung thành giả dối cùa Wall Street nên ông thậm chí còn từ chối nhìn vào những viễn cảnh kinh doanh mà các nhà phân tích đưa ra bởi vì, trong bất cứ ngành kinh doanh nào, các con số dự đoán bao giờ cùng được tô hồng quá đáng.

Lời khuyên số 9.

“Tiền bạc không mang lại hạnh phúc”.

Warren không bao giờ lẫn lộn giữa hạnh phúc và giàu có. Chúng ta đang nói đến một anh chàng vẫn còn đi chơi với những người anh ta quen hồi trung học, vẫn sống trong cùng một khu nhà từ nhỏ đến lớn. Tiền bạc không làm thay đổi con người.

Khi các sinh viên đại học hỏi ông về định nghĩa thành công, ông cho biết thành công là nhận được sự yêu thương từ những người bạn mong muốn dược yêu thương. Bạn có thể là người giàu nhất thế giới, nhưng nếu thiếu tình yêu thương của gia đình và bè bạn, bạn vẫn chỉ là người nghèo nhất.

Lời khuyên số 10

“Xây dựng danh tiếng mất 20 năm nhưng phá hủy chỉ cần 5 phút. Nếu bạn nhớ đến điều này, bạn sẽ hành động khác đi”.

Chỉ cần một hành động ngu ngốc và những dư luận xấu là đủ để phá hủy ngay lập tức danh tiếng mà bạn đã dành cả đời để xây đắp. Tốt nhất bạn không nên làm nếu bạn biết điều đó là sai, bởi nếu bị bắt quả tang, cái giá phải trả có khi quá đắt so với khả năng của bạn. Đây là những lời mà Buffett đã rỉ tai cho các con từ khi chúng còn mang tã nằm nôi.

Khi vụ án kế toán bị phanh phui và người khổng lồ trong ngành bảo hiểm AIG bị sụp đổ, Buffett nói với các giám đốc của mình: “Cuộc điều tra hiện tại trong ngành bảo hiểm lại càng nhấn mạnh đến nội dung thông điệp mà tôi thường xuyên nhắc nhở quý vị trong lá thư ngỏ được gửi mỗi năm hai lần: Berkshire có thể chấp nhận mất tiền, thậm chí là mất nhiều tiền; nhưng chúng ta không thể chấp nhận mất danh tiếng, dù chỉ là một mảnh nhỏ của danh tiếng… về lâu dài chúng ta sẽ tạo dựng được danh tiếng xứng đáng với công sức của mình. Chỉ cần tập trung vào khoảng giữa sân là được rồi, đất đã đủ rộng để quý vị kiếm tiền, không cần thiết phải chơi ở khu vực ranh giới mập mờ.”

Nguồn: UEF